Αφηγούμενη μια ιστορία η ταινία καλείται να αναπλάσει τον κόσμο μέσα στον οποίο αυτή εκτυλίσσεται. Το φυσικό ή αστικό περιβάλλον, η τεχνολογία, η ενδυμασία αλλά και τα ήθη, οι συμπεριφορές, η μορφή της γλώσσας που εκφέρεται ακολουθεί κανόνες ιστορικούς: η εποχή και η συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα ή τάξη στην εποχή αυτή φέρεται με αυτόν ή τον άλλο τρόπο, ζουν σε αυτά ή εκείνα τα σπίτια, χρησιμοποιούν αυτά τα εργαλεία, ασκούν εκείνα τα επαγγέλματα, εμφορούνται από τις τάδε ιδεολογίες κλπ. υπό αυτό το πρίσμα είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς τι είναι ιστορική ή ταινία εποχής και τι δεν είναι.
Για να χαρακτηριστεί ως ιστορική μια ταινία, συνήθως, ελέγχεται η ακρίβεια της ιστορικής ανασύστασης των γεγονότων. Οι κινηματογραφιστές επικαλούνται τη βοήθεια ιστορικών συμβούλων ή αναλαμβάνουν οι ίδιοι την ιστορική έρευνα. Καθώς, βέβαια, αναφερόμαστε σε ταινία, έργο καλλιτεχνικό κι όχι ιστορικό, κυρίως, η επιλογή των ιστορικών στοιχείων κι εκδοχών υποτάσσεται στην αισθητική τελειότητα του έργου[1]. Ως ταινία εποχής χαρακτηρίζεται εκείνη που έχει μεν στη βάση της ιστορικά στοιχεία αλλά επινοεί γεγονότα, αναδημιουργώντας την εποχή, συμφωνώντας αλλά όχι πιστά αντιγράφοντας την ιστορία. Με την έννοια, βέβαια, σχεδόν όλες οι ταινίες θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν «εποχής», αφού, στην πλειοψηφία τους, δημιουργούν ένα ξεκάθαρο κοινωνικό, ιστορικό και πολιτικό πλαίσιο εντός του οποίου οι ήρωες ζουν, πάσχουν, δικαιώνονται ή καταστρέφονται, υπάρχουν.
Όπως έχει σχολιαστεί από τους μελετητές, η αναφορά σε ιστορικά στοιχεία δεν κατοχυρώνει οπωσδήποτε εγκυρότητα στην ταινία. Οι επιλογές του κινηματογραφιστή ως προς τους χαρακτήρες και τις συναισθηματικές καταστάσεις δεν είναι ούτε τυχαίες ούτε αθώες. Τηρεί μεν, τους δραματουργικούς κανόνες και οφείλει να αποφύγει να διαπράξει πολλά ή σημαντικά ιστορικά σφάλματα. Από την άλλη όμως, δεν παύει να υποχρεούται να είναι αρεστός ή αποδεκτός έστω από τον παραγωγό και τους θεατές του. Συχνά, η εμμονή στην ιστορική ακρίβεια των λεπτομερειών λειτουργεί ως φύλλο συκής[2] και αναλαμβάνει να συσκοτίσει τη λανθάνουσα ιδεολογία της ταινίας, τη ριζική παραμόρφωση που επιβάλλεται στο παρελθόν. Η διαστρέβλωση γεγονότων χάριν του εντυπωσιασμού του κοινού και της διασφάλισης της εμπορικής επιτυχίας, καταλογίζεται αντίστοιχα σε ιστορικές ταινίες ως πλήγμα στην εγκυρότητά τους[3].
Αυτό που αναφαίρετα κομίζει η ταινία στην αντίληψη της Ιστορίας είναι η ζωντάνια της αφήγησης και η απόλαυση. Σε χρόνο τρέχοντα, «ζωντανεύει» το παρελθόν, με μια αμεσότητα την οποία αδυνατούν να μεταδώσουν τα ιστορικά κείμενα, ακόμη κι όσα το επιδιώκουν μέσω αφηγήσεων λογοτεχνικών προδιαγραφών[4]. Όπως παρατηρούσε ο Griffith, μέσω του κινηματογράφου «Δε θα παρακολουθείτε απόψεις. Θα είστε παρόντες στη δημιουργία της ιστορίας»[5]. Επιπλέον, η ιστορική ταινία παρουσιάζει μια αφήγηση με αρχή, μέση και τέλος· αφηγείται ένα παρελθόν ολοκληρωμένο, απλό και συγκεκριμένο. Επικεντρώνεται στην ιστορία προσώπων αλλά παρουσιάζει σφαιρικά και το πλαίσιο στο οποίο εντάσσονται: οικονομία, πολιτική, ταξική διαστρωμάτωση κλπ συναρθρώνονται στις προσωπικές αφηγήσεις[6]. Έτσι, ο Rosenstone υποστηρίζει πως οι κινηματογραφικές ταινίες αποτελούν τμήματα της λαϊκής μνήμης και της προφορικής παράδοσης και μπορούν να σταθούν πια δίπλα στη γραπτή και προφορική ιστορία[7].
[1] Marc Ferro, ΚΙνηματογράφος και Ιστορία, Αθήνα: Μεταίχμιο, 2001, σελ. 198-200
[2] Marc Ferro, σελ.220
[3] Φ. Λαμπρινός, Ισχύς μου η αγάπη του φακού. Τα κινηματογραφικά επίκαιρα ως τεκμήρια της Ιστορίας. Αθήνα. Καστανιώτης, 2005, σελ. 41
[4] Rosenstone, , R, Visions of the past: the challenge of film to our idea of history, 1995, President and Fellows of Harvard College, USA , σελ 55
[5] D. W.Griffith, στο Weinstein P, Movies as the gateway to history: The History and the film project, History Teacher, 2001
πρόσβαση http://www.historycooperative.org/journals/ht/35.1/weinstein.html
[6] Rosenstone, ο.π., σελ 60-61
[7] Rosenstone , ο.π., σελ. 78
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου