Κόκκινο τρένο, 1982, Τ. Σιμωνετάτος

Δείτε την ταινία

Σκηνοθέτης:ΣΙΜΟΝΕΤΑΤΟΣ ΤΑΚΗΣ

Είδος:ΜΕΓΑΛΟΥ ΜΗΚΟΥΣ, ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ, ΠΟΛΕΜΙΚΗ

Σενάριο:ΦΩΣΚΟΛΟΣ ΝΙΚΟΣ

Δ/ντής Φωτογραφίας:ΑΝΤΩΝΑΚΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ, ΑΝΤΩΝΑΚΗΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ

Μοντάζ:ΣΥΡΟΠΟΥΛΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ

Ηχολήπτης:ΜΙΧΑΛΟΥΔΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ

Σκηνογράφος- Ενδυματολόγος:ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ ΣΠΥΡΟΣ

Μουσική Σύνθεση:ΤΖΑΒΕΛΛΑΣ ΠΑΝΟΣ     

Παραγωγή: ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ - ΚΑΡΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ
Διάρκεια: 103΄

Σύνοψη της υπόθεσης[1]:

Μια ομάδα ανταρτών του ΕΛΑΣ –στην οποία συμμετέχουν έμπειροι δυναμιτιστές, όπως ο οπλίτης Μέμος κι ο λοχαγός Άγγελος ο οποίος είναι ερωτευμένος με μια όμορφη συντρόφισσα, την Άννα –αναλαμβάνει μια πολύ επικίνδυνη αποστολή. Πρέπει να εισέλθουν στο κέντρο της πόλης που βρίσκεται υπό τον έλεγχο των Άγγλων και του τακτικού στρατού, και να ανατινάξουν το αγγλικό στρατηγείο που εδρεύει στο ιστορικό ξενοδοχείο της «Μεγάλης Βρετανίας». Περνώντας μέσα από τους δαιδαλώδεις υπονόμους, καταφέρνουν να φτάσουν στο συγκεκριμένο σημείο και τοποθετούν τα εκρηκτικά, αλλά την τελευταία στιγμή ανακαλείται η διαταγή. Το αρχηγείο του ΕΛΑΣ, φοβούμενο αρνητικές επιπτώσεις απ’ τον ενδεχόμενο θάνατο του άγγλου πρωθυπουργού Ουίλσον Τσώρτσιλ, που είχε φτάσει ξαφνικά στην Αθήνα, ανέστειλε την όλη επιχείρηση.

---

[1] http://www.tainiothiki.gr/v2/filmography

Η ταινία δραματοποιεί ένα φημολογούμενο γεγονός, την προσπάθεια ανατίναξης από το ΕΑΜ ΕΛΑΣ του ξενοδοχείου «Μ. Βρετανία», όπου φιλοξενούνταν ο Τσώρτσιλ, με στόχο την ανατροπή των συσχετισμών δυναμης στην Ελλάδα, ανατίναξη που σταματά την τελευταία στιγμή.

Οι αρχικές εικόνες προδιαθέτουν θετικά, καθώς χρησιμοποιούνται φωτογραφίες αρχείου, γρήγορα όμως η ταινία περνά στη μυθοπλασία. Παρουσιάζεται στρατόπεδο των ανταρτών στην Κεντρική Ελλάδα, αφύλακτο, με τους στρατιώτες καλοβαλμένους, ομορφοντυμένους και ξένοιαστους να φλερτάρουν τις κοπέλες του χωριού. Ο προβληματισμός που διατυπώνεται –αλλά δε φαίνεται να υποστηρίζεται από τα υπόλοιπα παρουσιαζόμενα- είναι η αναζήτηση αιτίων πίσω από την επιλογή της ηγεσίας να κρατά το στρατό στην ύπαιθρο ενώ η Αθήνα μένει αφύλακτη. Αναπάντητος κι ασχολίαστος μένει, πάντως, καθώς δηλώνεται πως δεν πρέπει να κρίνονται οι αποφάσεις των ανωτέρων.

Για να προχωρήσει η πλοκή, έρχεται διαταγή να μεταβεί ομάδα στην Αθήνα για κάποια δράση που παραμένει άγνωστη. Ο μόνος που φαίνεται να γνωρίζει λεπτομέρειες είναι ένας πολιτικός επίτροπος, ο οποίος εμφανίζεται από την αρχή ως σκληρός, αυστηρός, χωρίς χιούμορ, άκαμπτος και μυστικοπαθής. Η απορία που γεννάται σε κάθε μέσο θεατή για το αν είναι δυνατόν να έχει προχωρήσει ένας αντάρτικος στρατός είτε με γλεντοκόπους είτε με απάνθρωπους δε φαίνεται να έχει απασχολήσει το σενάριο και τη σκηνοθεσία. Εκτός και αν δεχτούμε ότι πρόκειται για την άποψη του σκηνοθέτη μέσω της οποίας ερμηνεύει την ήττα αλλά ούτε αυτό υποστηρίζεται από την ταινία.

Η δράση προχωρά με τον ερχομό της ομάδας στην Αθήνα, την προετοιμασία της ανατίναξης και την ακύρωσή της την τελευταία στιγμή από διαταγή και πάλι του πολιτικού επιτρόπου. Διανθίζεται με σκηνές αψιμαχιών, «χαριτωμένες» ατάκες σε δύσκολες στιγμές αλλά και σκληρές φράσεις περί φανατισμού, κομματικού καθήκοντος ή δικαιώματος επιλογής στρατιωτικής τακτικής που παραμένουν αστήρικτες από τη λογική του σεναρίου. Ψευτοπαληκαρισμοί, ερωτοδουλειές, διλήμματα μεταξύ της συνέχισης της μάχης ή της δημιουργίας οικογένειας ευτελίζουν το θέμα και την πιθανή προσπάθεια πολύπτυχου σχολιασμού του.  

Οι χαρακτήρες μοιάζουν καρικατούρες: ένας πολιτικός επίτροπος άκαρδος και ψυχρός εκτελεστής διαταγών, ένας αντάρτης ερωτύλος και παράτολμος, μια αντάρτισσα που ως κίνητρο έχει τον έρωτα και ως μοναδική πρόθεση τη δημιουργία οικογένειας, ανεγκέφαλοι «εχθροί» και συναισθηματικές πόρνες. Η χείριστη αποθέωση των κλισέ!

Το τελικό μήνυμα περί συνέχισης του αγώνα που έχει «πουληθεί» από ηγεσίες ανίκανες «να σηκώσουν το βάρος της νίκης», όπως λέει ο πρωταγωνιστής, υποσκάπτεται και αυτό από την έλλειψη συνοχής και ουσιαστικής αντιπαράθεσης μεταξύ των ηρώων αλλά και από την αδυναμία ανίχνευσης στοιχειώδους λογικής πίσω από τις σεναριακές επιλογές.

Η μουσική του Π. Τζαβέλα κι οι εικόνες αρχείου ματαιοπονούν στην ταινία, αδυνατώντας να περισώσουν οποιοδήποτε ίχνος ιστορικού ή καλλιτεχνικού ενδιαφέροντος. Αν κάτι υποδηλώνει η ταινία είναι το αυξημένο ενδιαφέρον της εποχής κατά την οποιά γυρίστηκε για θέματα σχετικά με την Αντίσταση, την παρέμβαση και το ρόλο των Άγγλων, την ήττα του ΕΑΜ- ΕΛΑΣ, την αρχή του Εμφυλίου. Δεν μπορεί, παρά μονο υπό το πρίσμα της ελπίδας για εύκολο κέρδος, μιας «εισπρακτικής αρπαχτής», να δικαιολογηθεί η δημιουργία αυτής της ταινίας.