Ούλοι εμείς, εφέντη, 1998, Λ. Βαρδαρός

Δείτε την ταινία

Σκηνοθεσία: ΒΑΡΔΑΡΟΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ

Είδος:ΜΕΓΑΛΟΥ ΜΗΚΟΥΣ, ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ, ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Σενάριο:ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΒΑΣΙΛΗΣ, ΒΑΡΔΑΡΟΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ

Δ/ντής Φωτογραφίας:ΒΑΛΕΡΑΣ ΓΙΑΝΝΗΣ

Μοντάζ:ΤΑΡΝΑΝΑΣ ΑΝΔΡΕΑΣ

Ηχολήπτης:ΠΟΥΛΑΝΤΖΑΣ ΚΩΣΤΑΣ

Σκηνογράφος -Ενδυματολόγος:ΔΙΑΚΟΜΑΝΩΛΗΣ ΤΑΣΟΣ

Μουσική Σύνθεση:ΛΕΩΝΤΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ     

Παραγωγή:ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΙΝHΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ (ΕΚΚ), Ε.Ρ.Τ.

Παραγωγός:ΒΑΡΔΑΡΟΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ
Διάρκεια: 108΄

Σύνοψη της υπόθεσης:

Το 1949, στην Ικαρία, οκτώ αντάρτες θεωρούν ότι η εντολή του κόμματος «το όπλο παρά πόδα» σημαίνει ότι οφείλουν να είναι σε επιφυλακή και συνεχίζουν για έξι χρόνια να κρύβονται, αρνούμενοι να παραδοθούν. Οι συντοπίτες τους τούς υποστηρίζουν και οι χωροφύλακες αδυνατούν να τους συλλάβουν. Όταν τα πράγματα φτάνουν στα όρια, η ομάδα μπαίνει σε ένα καΐκι με προορισμό την Αθήνα. Στην πορεία, όμως, τα μέλη της ομάδας αντιδρούν και εκφράζουν ανοιχτά τις αντιρρήσεις τους.

Η ταινία περιγράφει το τέλος του εμφυλίου στην Ικαρία και τη Σάμο, με ιδιαίτερη έμφαση στα διαδραματιζόμενα στην Ικαρία. Χωρισμένη σε τρία μέρη, «Ι, η αρχή μιας ιστορίας, 1949- 1951» ξεκινά με στίχους του Γ. Ρίτσου από τη Ρωμιοσύνη, το δεύτερο μέρος τιτλοφορείται «Στο μεταίχμιο της εξουσίας, 1951- 1953» και παρατίθενται εδώ στίχοι του Κ.Καβάφη από το Εν μεγάλη ελληνική αποικία, 200 π.Χ. Το τρίτο μέρος, «Διαφυγή 1953- 1955», ξεκινά με στίχους του Γ. Σεφέρη από το Ύφος μιας μέρας.

Πρώτη εικόνα οι ξέρες του νησιού, κυρίαρχες σε όλη την ταινία. Παρά την αγριάδα τους θα αποτελέσουν επανειλημμένα καταφύγιο και κρυψώνα για τους ήρωες.  Ένα καϊκι με φαντάρους και αξιωματικούς του ελληνικού στρατού τριγυρίζει το νησί, διερευνώντας. Ακολουθεί σκηνή όπου οι κάτοικοι «ενημερώνονται» από τα Επίκαιρα για τα στρατοδικεία που «κλείνουν» τον Εμφύλιο και τους «σκαπανείς» της Μακρονήσου. Παράλληλα, παρακολουθούμε ανθρώπους να κινούνται, να συναντιούνται κρυφά και εισάγεται το πρόβλημα. Οι Σαμιώτες αντάρτες έχουν ηττηθεί και αποκλειστεί στο νησί τους, η επικοινωνία με την ηγεσία έχει διακοπεί. Προετοιμάζεται σχέδιο υποδοχής και κρυψίματός τους στην Ικαρία, μέσα σε κλίμα απειλών, τρομοκρατίας αλλά και εν ψυχρώ εξοντώσεων αριστερών ή φίλα προσκείμενων χωρικών.

Για να προστατευθούν από την αυθαιρεσία της χωροφυλακής και του στρατού οι οργανωμένοι κομμουνιστές Ικαριώτες και οι συμπαθούντες συμπατριώτες τους φτιάχνουν καταφύγια στα βουνά. Από την άλλη, οι καθεστωτικές δυνάμεις, στρατός, Χωροφυλακή, Εκκλησία και παρακράτος ενώνονται για να πολεμήσουν τον «εχθρό» που έχει δείξει και ανοδική τάση στις εκλογές του 1951. Ο κόσμος του νησιού, απλοί άνθρωποι στέκονται αντιμέτωποι με την εξουσία, συχνά χωρίς σαφή ιδεολογική συνάφεια, μόνο από διάθεση υποστήριξης του κυνηγημένου αλλά και αυτού που παλεύει με τίμια μέσα. Οι στρατιώτες κι οι παρακρατικοί παρουσιάζονται ως μέθυσοι, ανέντιμοι, διεφθαρμένοι και παραδόπιστοι.

Το κοινό αίσθημα στο νησί διαγράφεται σαφώς να υποστηρίζει τους αντάρτες. Κι αυτοί, εξακολουθούν να παραμένουν κρυμμένοι, να αρνούνται την παράδοση ενώ προσπαθούν να συνεχίσουν τον αγώνα τους. Οι δυσκολίες στο νησί τούς σπρώχνουν να αναζητήσουν διεξόδους προς τη στεριά. Η φυγή δεν είναι πάντα επιτυχής και παράλληλα αυξάνονται οι πιέσεις από το κράτος ακόμη και στους μη οργανωμένους.

Η βραδιά της Πρωτοχρονιάς του ’52 ξεκινά με γιορτές: παρακολουθούμε παράλληλα τη δεξίωση των αρχών του τόπου, το γλέντι των στρατιωτών στο καφενείο και τη γιορτή νεαρών Ικαριωτών σε σπίτι του χωριού. Η γιορτή διακόπτεται από επέμβαση στρατιωτών που διαλύει τη «συγκέντρωση». Αντίστοιχης σκληρότητας και το κάψιμο της σκηνής, όπου παίζεται Καραγκιόζης και διακωμωδεί το σχέδιο Μάρσαλ. Αμέσως μετά, με ένα χρονικό άλμα, ανακοινώνεται η εκτέλεση του Ν. Μπελογιάννη.

Η πίεση γίνεται αφόρητη και αποφασίζεται η φυγή. Αναζητούν καϊκι, κανονίζεται η διαφυγή αλλά το καϊκι δεν εμφανίζεται ποτέ. Η ήττα δημιουργεί γκρίνια, συνεχή φόβο για «σπάσιμο» συντρόφων, υποψίες για χαφιέδες ανάμεσα στους συναγωνιστές. Δεύτερη αποτυχία διαφυγής διασπά τη συνοχή της ομάδας. Η απολογία του κατηγορούμενου ως χαφιέ θυμίζει πίνακα του Ρέμπραντ, με τις μορφές να αναδύονται μέσα από το σκοτάδι διεκδικώντας την αλήθεια τους. Ο καπετάνιος της ομάδας μένει μόνος, απειλώντας τους υπόλοιπους με διαγραφή, ενώ αντίστοιχη εικόνα έλλειψης εμπιστοσύνης μεταφέρεται και από τις οργανώσεις της Αθήνας.

Η ταινία κλείνει με τους φυγάδες να μπαίνουν σε καϊκι και να φεύγουν, ενώ ακούμε μια διαφωνία για το ποιος θα ορίσει τη ρώτα της βάρκας και την αμφιβολία για την επίτευξη του στόχου τους λόγω των «πολλών καπεταναίων» που διεκδικούν το τιμόνι.