Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος, 1997, Ρ. Μανθούλης

Δείτε την ταινία 


Σχόλια για την ταινία

Σκηνοθεσία- Σενάριο: Ροβήρος Μανθούλης 
Φωτογραφία: Γιάννης Έξαρχος 
Ήχος: Παναγιώτης Κάβουρας 
Μοντάζ: Brigitte Dorness 
Μουσική: Λουκιανός Κηλαηδόνης 
Documentalistes: Joan Yoshiwara, Antonio Cecchi, Pavlos Pavlidis, Πάνος Καραμπίνης 
Παραγωγή: ΝΕΤ/ARTE/ YGREC Productions, Paris, με την υποστήριξη του EURIMAGES, του Γαλλικού Κέντρου Κινηματογράφου (CNC) και του Γαλλικού Υποτργείου Πολιτισμού. 
Διάρκεια: 55΄ 


Σύνοψη:
Ιστορική καταγραφή των γεγονότων του Εμφυλίου μέσα από το φακό ενός έλληνα σκηνοθέτη με μακρά εμπειρία στο ντοκιμαντέρ, με την υποστήριξη του Eurimages  -Συμβούλιο της Ευρώπης- και τη συμμετοχή πολλών γνωστών πολιτικών προσωπικοτήτων. Η παραγωγή παρουσιάστηκε σε δυο εκδοχές, μια σχεδόν ωριαία και μια εξάωρη που περιέλαβε συνεντεύξεις από δεκαεπτά προσωπικότητες του ελληνικού πολιτικού χώρου, δημοσιευμένο υλικό και μαγνητοφωνημένους λόγους πρωταγωνιστών της εποχής, όπως ο Τσωρτσιλ, ο Στάλιν, ο Τρούμαν κα. 

Βραβεία 
Ειδικό Βραβείο της Κριτικής Επιτροπής στο Διεθνές Φεστιβάλ Τηλεοπτικών Προγραμμάτων (F.I.P.A.) του Μπιαρίτζ το 1997. Η εξάωρη βερσιόν «Βίοι Παράλληλοι του Εμφυλίου» πήρε το ετήσιο βραβείο καλύτερης εκπομπής πληροφόρησης στην Ελλάδα το 1997.

Η ταινία ξεκινά με απόσπασμα από τα απομνημονεύματα του Τσώρτσιλ και τη γνωστή ιστορία περί χωρισμού σφαιρών επιρροής ανάμεσα σε αυτόν και το Στάλιν για λογαριασμό των χωρών τους. Ήδη από την αρχική αυτή επιλογή προϊδεάζεται ο θεατής για την ερμηνεία των γεγονότων: η εκδοχή του παιχνιδιού μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων και της Ελλάδας- θύματος στα σχέδιά τους. Ο Μάνος Ζαχαρίας, που ακολουθεί, ενισχύει τη θέση αυτή λέγοντας πως η σημερινή γνώση θολώνει τη δυνατότητά μας να κατανοήσουμε το τότε: από τη μια ένας λαός που «βγαίνει νικητής από τον πόλεμο και, φυσικά, αρνείται να παραδώσει τα όπλα του στους ξένους». Από την άλλη, όμως, η κατάσταση οδηγούσε προς την αλληλοσφαγή αφού ήδη «μας είχαν πουλήσει, μας είχαν μοιράσει», πληροφορία που φωτίζει εκ των υστέρων τα γεγονότα.

Εικόνες από φιλμ αρχείου, μεταξύ των οποίων και υλικό από το αρχείο του συνεργείου του Δημοκρατικού Στρατού,  και παράλληλος σχολιασμός περιηγούν το θεατή στο παρελθόν και τις αιτίες του Εμφυλίου. Οι αρχικές, έστω και περιορισμένες επαφές των Άγγλων με το ΕΑΜ- ΕΛΑΣ στη διάρκεια της Κατοχής, μετατρέπονται σε εχθρότητα υπό το φόβο της πιθανότητας ανάληψης της εξουσίας από το ΚΚΕ. Η άρνηση της δυνατότητας συμμετοχής των μαχητών του ΕΛΑΣ στον τακτικό στρατό και ο αφοπλισμός τους, η αποχώρηση του ΕΑΜ από την Κυβέρνηση, η αντιμετώπιση της χώρας ως κατεχόμενης από το βρετανικό στρατό, η απουσία υποστήριξης από τη μεριά της Σοβιετικής Ένωσης, οι νόμοι που αποδίδουν αμνηστεία στους συνεργάτες των γερμανών, εξοβελίζοντας για 40 χρόνια από την επίσημη πολιτική ζωή του τόπου το ΕΑΜ ΕΛΑΣ, συμπληρώνουν το τοπίο.

Σαφής αναφορά γίνεται στην τρομοκρατία που εξαπολύεται στην ύπαιθρο και την εξώθηση ανθρώπων στο βουνό. Ο Μανόλης Γλέζος καταμετρά τους νεκρούς του Εμφυλίου μεταξύ των οποιών υπερτερούν οι δολοφονημένοι κι όχι οι νεκροί σε μάχες. Παράλληλα, καταγράφονται οι εξελίξεις στα στρατοδικεία, οι φυλακίσεις κι οι εκτελέσεις, οι μεταγωγές στους τόπους εξορίας.

Καταγράφεται, ακόμη στο ντοκιμαντέρ, η διεθνής κοινή γνώμη, ή έστω το τμήμα της που ευαισθητοποιείται λόγω και ιδεολογικής εγγύτητας με τον αγώνα του Δ.Σ. και εκφράζεται με τη μετάβαση του Πολ Ελιάρ στο Γράμμο και την εκφώνηση μηνύματος προς τον τακτικό ελληνικο στρατό από τις γραμμές των ανταρτών. Ζητάει από τους έλληνες φαντάρους να σταματήσουν αυτόν τον «αδελφοκτόνο» πόλεμο. Οι επίσημες κυβερνήσεις δεν αντιδρούν θετικά προς τον αγώνα αυτό. Ο Τίτο κλείνει τα σύνορα και τη διαφυγή προς Γιουγκοσλαβία. Τραυματίες και στη συνέχεια διασωθέντες φυγάδες, θα περάσουν προς τις Ανατολικές χώρες μέσω Αλβανίας.

Τέλος, το ντοκιμαντέρ κλείνει με την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης από την ελληνική Βουλή, «σαράντα χρόνια μετά την Αντίσταση και μεσολαβούντων τριάντα χρόνων διωγμών κι εξορίας». Παρά το πέρασμα του χρόνου, η δεξιά αποχωρεί διαμαρτυρόμενη για «συγχωροχάρτι προς το ΚΚΕ», σύμφωνα με τον αρχηγό της, Ευ. Αβέρωφ, και παρά τις εκκλήσεις του Μ. Γλέζου να μείνουν. Μένει μόνο ένας, ο Π. Κανελλόπουλος, Υπουργός Στρατιωτικών κατά τον Εμφύλιο, δηλώνοντας έτσι πως αναγνώριζε στα αίτια του εμφυλιού την «προγραφή των αριστερών αγωνιστών» σύμφωνα με την αφηγήτρια.

Η ταινία παίχτηκε από την ελληνική τηλεόραση και συγκέντρωσε το ενδιαφέρον των τηλεθεατών. «Μια αφήγηση συγκινητική και χωρίς παραχωρήσεις» χαρακτηρίζεται από το blog του σκηνοθέτη. Εμφανίζονται και μιλούν οι Μανώλης Γλέζος, Χαρίλαος Φλωράκης, οι αξιωματικοί του Εθνικού Στρατού (που πολέμησαν σε Ελ Αλαμέιν, Ρίμινι, Δεκέμβρη και Εμφύλιο) στρατηγός Κουμανάκος, στρατηγός Σοφοκλής Τζανετής, στρατηγός Κόρκας –Ιερολοχίτης το 1944. Επίσης οι αξιωματικοί του ΕΛΑΣ και του Δημοκρατικού Στρατού Βασίλης Βενετσανόπουλος, Αλέκος Παπαγεωργίου, Στέφανος Παπαγιάννης, η αντάρτισσα του Δημοκρατικού Στρατού Κατίνα Δημητρίου, ο καπετάνιος του λόχου «Λόρδος Βύρων» του ΕΛΑΣ Μάνος Ζαχαρίας, ο ιστορικός και αντιστασιακός της ΕΠΟΝ Φίλιππος Ηλιού, ο δημοσιογράφος και ιστοριογράφος Βάσος Μαθιόπουλος (αποκάλυψε την Αγγλο-Γερμανική Συμφωνία του τέλους της Κατοχής) [1].

---

[1]  http://manthoulis.wordpress.com/ΤΑΙΝΙΕΣ , πρόσβαση 20/11/2010