Σκηνοθεσία: ΒΡΕΤΤΑΚΟΣ ΚΩΣΤΑΣ
Είδος:ΜΕΓΑΛΟΥ ΜΗΚΟΥΣ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ, ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Διασκευή Σεναρίου: ΒΡΕΤΤΑΚΟΣ ΚΩΣΤΑΣ, ΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΣΟΥΛΑ
Σενάριο Αρχική Πηγή: ΧΑΡΙΤΟΠΟΥΛΟΣ ΔΙΟΝΥΣΗΣ "ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ ΧΕΛΙΔΟΝΑΣ"
Δ/ντής Φωτογραφίας:ΣΤΑΥΡΟΥ ΑΡΗΣ
Μοντάζ:ΣΑΝΤΑΤΖΟΓΛΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ
Ηχολήπτης:ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΜΑΡΙΝΟΣ
Σκηνογράφος:ΙΣΤΙΚΟΠΟΥΛΟΥ ΘΑΛΕΙΑ
Ενδυματολόγος:ΤΣΟΥΛΟΓΙΑΝΝΗ ΦΑΝΗ
Μουσική Σύνθεση:ΤΣΑΓΚΑΡΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ
Παραγωγή: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ 1 (Ε.Τ. 1), ΤΡΙΑ ΦΥΛΛΑ Ε.Π.Ε., ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΙΝHΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ (ΕΚΚ)
Παραγωγός: ΒΡΕΤΤΑΚΟΣ ΚΩΣΤΑΣ
Διάρκεια: 95΄
Σύνοψη της υπόθεσης[1]:
Ένας δημοσιογράφος (Αλέκος Αλεξανδράκης), συνεργαζόμενος με ένα νεαρό σκηνοθέτη (Πέρης Μιχαηλίδης), προσπαθεί να συγκεντρώσει πληροφορίες για την ιστορία μιας οικογένειας που διαλύθηκε, εξαιτίας των πολιτικών αναταραχών. Θα εντοπίσουν τα διάφορα μέλη της, τα οποία θα αφηγηθούν τις δραματικές ιστορίες τους που ξεκίνησαν από τον Εμφύλιο. Η έρευνα των δύο αντρών διακόπτεται, όταν ένα πρόσωπο κλειδί αρνείται να μιλήσει. Ο μόνος που θα απομείνει να αγωνιά για την τύχη της έρευνας είναι ο νεαρός σκηνοθέτης.
Βραβεία-Διακρίσεις:
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΚΡΙΤΙΚΩΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ (ΠΕΚΚ)
1987, ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ
ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 1987, ΚΑΛΥΤΕΡΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ, ΣΕΝΑΡΙΟΥ, Α΄ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΥ ΡΟΛΟΥ, Β΄ ΑΝΔΡΙΚΟΥ ΡΟΛΟΥ, ΗΧΟΛΗΨΙΑΣ, ΤΙΜΗΤΙΚΗ ΔΙΑΚΡΙΣΗ
ΚΡΑΤΙΚΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΥΠΠΟ - (ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ) 1988, ΣΕΝΑΡΙΟΥ, Α΄ ΑΝΔΡΙΚΟΥ ΡΟΛΟΥ, ΗΧΟΛΗΨΙΑΣ
[1] http://www.tainiothiki.gr/v2/filmography
Με αφορμή την παρουσίαση της ζωής μιας οικογένειας, ο Κώστας Βρεττάκος τοιχογραφεί την ελληνική κοινωνία της εποχής του με επίκεντρο τη στάση της ως προς τον Εμφύλιο, στα Παιδιά της Χελιδόνας, το 1987. Ένας νεαρός σκηνοθέτης, υπό την καθοδήγηση μεσήλικα δημοσιογράφου ετοιμάζει ένα ντοκιμαντέρ για την τηλεόραση. Μέλη της οικογένειας αυτής έχουν εμπλακεί στην Αντίσταση και τον Εμφύλιο, σε αρχηγικές θέσεις. Αποκαλύπτεται σταδιακά η ζωή όλων των μελών στη διάρκεια του Β. Π.Πολέμου και του Εμφυλίου αλλά και η μετέπειτα πορεία τους. Έχουν καταλήξει να αλληλομισούνται και να κατηγορούν διαρκώς ο ένας τον άλλο, έχοντας ακολουθήσει εντελώς διαφορετικούς δρόμους κι έχοντας συχνά βρεθεί σε αντίπαλα στρατόπεδα.
Ο Σπύρος, ο μεγάλος γιος, προσκολλημένος στη δεξιά παράταξη, με φίλους χίτες και ταγματασφαλίτες, δριμύς κατήγορος των αριστερών αδελφών του –«μοβόρικος ο Άγγελος», «αυτοί δε σέβονται τίποτε, δεν έχουν αρχές, …οικογένεια»-, προσπαθεί να παρουσιάσει τον εαυτό του ως τον «αρχηγό της οικογένειας» αυτόν που βοήθησε και νοιάστηκε τους πάντες. Σύνθημά του «Πατρίς- Θρησκεία- Οικογένεια» στην πιο ποταπή εκδοχή του. Από τα λόγια των αδελφών του –αλλά κι ανάμεσα στους δικούς του κομπασμούς- αποκαλύπτεται ένα αδύναμο ανθρωπάκι, ανίκανο να κινούμενο από ταπεινά συμφέροντα, καταπιεσμένο ερωτικά, οδηγούμενο στις πιο αναξιοπρεπείς πράξεις, κουτσομπολιό, συκοφαντία, εκμετάλλευση σεξουαλική και φυσική αδελφών. Ζει μόνος, «πεταμένος» από τη σύζυγό του.
Η Ακριβή, η μια αδελφή, αποκαλύπτει επίσης μια ζωή γεμάτη καταπίεση: έχει μεγαλώσει ελπίζοντας σε μια «καλή τύχη», όνειρο που ναυαγεί όταν ο πατέρας δε φέρνει περιουσία από την ξενιτιά και την ίδια την παντρεύει με το ζόρι ο Σπύρος, με έναν εργάτη. Διεκδικεί το ρόλο της βοηθού της οικογένειας αλλά κανείς δεν επιβεβαιώνει την υποτιθέμενη βοήθειά της. Στρέφεται κατά των αριστερών αδελφών της, ιδιαίτερα της Φωτεινής, ίσως γιατί -αν και γυναίκα- έχει δράσει και έχει αποφασίσει η ίδια για τη ζωή της. Η Ακριβή είναι κατεστραμμένη προσωπικά ενώ και η πορεία της οικογένειάς της –ο γιος εξαφανισμένος και η κόρη μπλεγμένη με ουσίες- υποδηλώνουν τη δυστυχία της και την ανημπόρια της να ρυθμίσει και να διαχειριστεί τη μοίρα της.
Ο Σωτήρης, ο τρίτος της οικογένειας, μεγάλωσε δουλεύοντας μόνος, κρατά μια στάση ενδιάμεση. Δε στρέφεται κατά των αριστερών με μένος αλλά ούτε τους υποστηρίζει. Έχει προσπαθήσει να δημιουργήσει δεσμούς με τους άλλους δυο αλλά δεν τα κατάφερε. Αποκαλύπτει, μάλιστα, και το ρόλο του Σπύρου σε βάρος της Ακριβής.
Ο Άγγελος δεν εμφανίζεται στην ταινία. Μαθαίνουμε για αυτόν ότι είναι άρρωστος και βλέπουμε την κηδεία του. Από τα λόγια των άλλων γίνεται γνωστή η συμμετοχή του στο Αντάρτικο και τον Εμφύλιο, η σύλληψη και η δίκη του. Κάποιοι υπαινίσσονται πως υπέγραψε δήλωση κι έτσι απέφυγε την εκτέλεση. Έχει διακόψει τις σχέσεις του με τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας –εκτός από τη Φωτεινή-, δεν εκτιμά κανέναν τους, απαιτεί μάλιστα να μην έρθουν καν στην κηδεία του. Έζησε αποτραβηγμένος, τα τελευταία χρόνια ακόμη κι από τα παιδιά του. Αφήνει πίσω του το γιο του, ο οποίος δηλώνει άγνοια για όσα «χώρισαν» τα αδέλφια και αρνείται να πάρει μέρος στις μεταξύ τους διενέξεις, έχοντας να αντιμετωπίσει τα δικά του προβλήματα επιβίωσης.
Η Φωτεινή, η θετική ηρωίδα της ταινίας, είναι μια εμβληματική φυσιογνωμία. Αντάρτισσα στα βουνά, στην Κατοχή και τον Εμφύλιο, με το παρατσούκλι «Μαύρος καβαλάρης» αποτέλεσε θρύλο για την περιοχή. Πλήρωσε τον αγώνα που έδωσε με τον άντρα της, το παιδί που έχασε, τη ζωή της ολόκληρη που σημαδεύτηκε από εκείνα τα χρόνια. Κυνηγημένη από το μετεμφυλιακό κράτος και το παρακράτος βοηθό του, συκοφαντημένη από τα ίδια τα αδέλφια της, στηρίχτηκε στις προσωπικές της δυνάμεις κι έζησε ανεξάρτητη, χωρίς καμία δέσμευση. Στήριγμά της η διαφύλαξη της αξιοπρέπειας και της ακεραιότητάς της, προνόμια που δεν εκχωρεί σε κανέναν. Πολύ δε, περισσότερο, δεν παραπλανάται από την επίφαση αναγνώρισης που της προτείνεται από το επίσημο κράτος: την εξαγορά του παρελθόντος της με τη συνταξιοδότηση ως μέλος της Εθνικής Αντίστασης. Η Φωτεινή εκπροσωπεί όλες κι όλους εκείνους που πολέμησαν για τα ιδανικά τους, έχασαν τη μάχη και θυσίασαν τη ζωή τους, σημαδεμένοι από την ήττα αλλά όχι μεμψίμοιροι και παθητικοί.
Παράλληλα με τα μέλη της οικογένειας, σκιαγραφούνται οι συντελεστές του ντοκιμαντέρ: ο νεαρός σκηνοθέτης, ο Ιάσωνας, γοητευμένος με το θέμα του, αναζητά να προσεγγίσει την αλήθεια για τα πρόσωπα που κινηματογραφεί. Ο υπεύθυνος της τηλεόρασης στοχεύει στη δημοτικότητα, θέλει να απαντήσει στις «ανάγκες του κοινού», όπως τουλάχιστον τις αντιλαμβάνεται. Ο Μαρκιανός, μεσήλικας δημοσιογράφος, απόμακρος και κουρασμένος από την καθημερινότητα και τη δουλειά του, μοιάζει να θέλει να αποφύγει την περαιτέρω εμπλοκή του. Προσπαθεί να σαγηνευτεί από τη νεαρή βοηθό του συνεργείου, αλλά ούτε καν να ερωτευτεί μπορεί πια. Κι η νεαρή αυτή, αδιάφορη για το αντικείμενο της έρευνας, ζει στο δικό της ρυθμό, κοροϊδεύει τους «ηλικιωμένους» γύρω της, παίζει μαζί τους, αμφισβητώντας τη βαρύτητα του παρελθόντος τους, με εξαίρεση τη φυσιογνωμία της Φωτεινής, για την οποία εκφράζει περιέργεια και ενδιαφέρον.
Τα σχόλια της ταινίας για τον Εμφύλιο αναπτύσσονται σε διαφορετικά επίπεδα: αρχικά, μέσω των αφηγήσεων των πρωταγωνιστών, παρουσιάζεται η δράση τους και η στάση τους στη δεκαετία ’40- ’50 αλλά και οι συνέπειες αυτής της περιόδου στη μετέπειτα ζωή τους. Στη συνέχεια, οι ίδιοι άνθρωποι αναμετριούνται με το παρελθόν από την παρούσα οπτική γωνία, αυτήν της δεκαετίας του ’80. Δίπλα στα μέλη της οικογένειας, οι εκπρόσωποι των ΜΜΕ αντιμετωπίζουν τον Εμφύλιο άλλοτε ως παλιά ιστορία που θέλουν να αφήσουν πίσω, άλλοτε ως αφορμή για ενδοοικογενειακές κόντρες που θα τροφοδοτήσουν την τηλεθέαση. Οι νεότεροι της ταινίας παρουσιάζονται επίσης με διαφορετικές στάσεις: άλλοτε με ενδιαφέρον κι αγωνία να σταθούν απέναντι του, ξαναζωντανεύοντας μνήμες με σκοπό την επανατοποθέτηση, όπως ο Ιάσωνας, ο σκηνοθέτης. Άλλοτε εκφράζοντας την άγνοιά τους για τα γεγονότα και μεταφέροντας –βαριεστημένα- την έλλειψη προσωπικών στόχων και οραμάτων, όπως η Φλώρα. Τέλος, με σεμνότητα και σεβασμό μαζί με εμφανή αποστασιοποίηση όπως ο γιος του Άγγελου, που όμως ξεχωρίζει λόγω του ήθους του.
Γενικότερα, οι εμπλεκόμενοι φαίνεται να μην έχουν αλλάξει στάση, ούτε να έχουν εξομαλυνθεί οι εντάσεις με το πέρασμα του χρόνου: κάθε φορά που θα αγγίζεται το θέμα θα «πονάει» και θα αμβλυνθεί η ένταση του πόνου μόνο με τη φυσική εξαφάνιση των πρωταγωνιστών. Η ταινία σχολιάζει την προσπάθεια της κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ για «αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης» ως κοροϊδία, καθώς χρησιμοποιείται από το κράτος ως αριστερό άλλοθι και από τους πολίτες ως φτηνή εξαργύρωση πολιτικής επιταγής. Από την άλλη, δίνεται η ευκαιρία στο Βρεττάκο να παρουσιάσει τον προβληματισμό για τον επικοινωνιακό χειρισμό της ιστορίας και την πολιτική της εκμετάλλευση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου