Ο κλοιός, 1987, Κώστα Κουτσομύτη

Δείτε την ταινία

Σκηνοθεσία: ΚΟΥΤΣΟΜΥΤΗΣ ΚΩΣΤΑΣ

Είδος: ΜΕΓΑΛΟΥ ΜΗΚΟΥΣ, ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ, ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Σενάριο: ΓΚΟΥΦΑΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ, ΚΟΥΤΣΟΜΥΤΗΣ ΚΩΣΤΑΣ

Δ/ντής Φωτογραφίας: ΣΜΑΡΑΓΔΗΣ ΝΙΚΟΣ

Μοντάζ: ΠΑΠΑΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΟΣ

Ηχολήπτης: ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ ΑΡΓΥΡΗΣ

Σκηνογράφος Ενδυματολόγος: ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ ΡΕΝΑ

Μουσική Σύνθεση: ΚΟΥΝΑΔΗΣ ΑΡΓΥΡΗΣ

Παραγωγή: ΠΡΟΦΙΤ Ε.Π.Ε., ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΙΝHΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ (ΕΚΚ), ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ 1 (Ε.Τ. 1)

Διάρκεια: 120΄

Σύνοψη της υπόθεσης[1]:

Το φθινόπωρο του 1948, λίγο πριν το τέλος του εμφυλίου πολέμου στην Ελλάδα, έξι αριστεροί νέοι από τη Θεσσαλονίκη, αισθανόμενοι τον κλοιό της σύλληψης και του θανάτου να σφίγγει γύρω τους, συλλαμβάνουν ένα εξαιρετικά παράτολμο σχέδιο: κατεβαίνουν στην Αθήνα, παίρνουν το αεροπλάνο για τη Θεσσαλονίκη και αναγκάζουν τον πιλότο να τους οδηγήσει στη γειτονική Γιουγκοσλαβία, όπου μαζί με άλλους συντρόφους θα ζητήσουν πολιτικό άσυλο. Το σχέδιό τους υλοποιείται κατά γράμμα και εγγράφεται ως η πρώτη αεροπειρατεία στα παγκόσμια χρονικά.

Βραβεία-Διακρίσεις:

ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 1987: ΣΕΝΑΡΙΟΥ, ΗΧΟΛΗΨΙΑΣ, ΤΙΜΗΤΙΚΗ ΔΙΑΚΡΙΣΗ

ΚΡΑΤΙΚΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΥΠΠΟ -ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, 1988, ΠΡΩΤΟΕΜΦΑΝΙΖΟΜΕΝΟΥ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ, ΗΧΟΛΗΨΙΑΣ

[1] http://www.tainiothiki.gr/v2/filmography

Μια ταινία στηριγμένη στο αληθινό γεγονός της πρώτης αεροπειρατείας που καταγράφεται στα ελληνικά δεδομένα. Μια παρέα έξι νεαρών αριστερών φοιτητών, θορυβημένοι από τη δολοφονία του Πολκ και την τρομοκρατία του κράτους και του παρακράτους, που εντείνεται αμέσως μετά, αποφασίζουν να διαφύγουν στη Γιουγκοσλαβία, καταλαμβάνοντας αεροπλάνο της γραμμής Αθήνα- Θεσσαλονίκη, για να περάσουν στη συνέχεια στις γραμμές του ΔΣΕ.

Η ταινία επενδύει στη δράση και την αγωνία για την εξέλιξη. Επίκεντρό της το παράτολμο σχέδιο της αεροπειρατείας. Οι συνθήκες ζωής της εμφυλιοπολεμικής κοινωνίας δεν κρύβονται: με φόντο τη ρεαλιστική σκιαγράφηση της εποχής, των ανθρώπων και του αστικού τοπίου, καταγράφονται οι διώξεις, οι έλεγχοι, οι συλλήψεις, τα στρατοδικεία κι οι εκτελέσεις που κάνουν την ελεύθερη επιβίωση δύσκολη. Ο κλοιός σφίγγει σιγά και σταθερά. Η κλιμάκωση της έντασής του κι η εγγύτητά του «βρόγχου» ως προς τους ήρωες, κάνει την απεγνωσμένη πράξη τους να φαίνεται αναγκαία. Το σχέδιο μοιάζει αρχικά παράτολμο. Ίσως, ούτε οι ίδιοι οι ήρωες δεν πιστεύουν στην επίτευξή του. Η ζωντάνια της νιότης τους, ο «αέρας» που τους έχει δώσει η αντίσταση στους τυράννους κι η πίστη στα ιδανικά τους, στων οποίων την πραγματοποίηση προσβλέπουν με τη φυγή, τους δίνουν τη δυνατότητα της νίκης.

Παρά τη σαφή κοινωνική γείωση της ταινίας, κεντρικό θέμα παραμένει η περιπέτεια. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί κυρίως ως ταινία δράσης, και κατά δεύτερο, ως πολιτική ή ιστορική. Η πλοκή, οι διάλογοι, ο ρυθμός της λειτουργούν ενθαρρυντικά για την παρακολούθηση από έναν μέσο θεατή τηλεόρασης. Τονίζεται κυρίως το συγκινησιακό αφηγηματικό επίπεδο, ενώ υιοθετούνται και εύστοχα κλισέ, όπως οι κωμικές καρικατούρες των επιβατών του αεροπλάνου[1]. Το σενάριο δεν εμμένει σε πολιτικές αναλύσεις, πέραν του αναγκαίου για την κατανόηση της περιόδου. Ακόμη και θέματα που προκύπτουν πολύ έντονα, όπως  το ηθικό πρόβλημα που γεννάται από την απόφασή τους και τις συνέπειες στην τύχη των φίλων και συγγενών τους πίσω στη Θεσσαλονίκη, δε σχολιάζονται. Η τελική σκηνή, συγκινητική και λιτή, αποκαλύπτει την τύχη των ηρώων, αντίστοιχη με αυτή της πλειοψηφίας των μαχητών του ΔΣΕ: θάνατος ή προσφυγιά.  

---

[1] Γ. Μπακογιαννόπουλος, κριτική της ταινίας στη σελίδα του ΕΚΚ, πρόσβαση 16/3/2011, http://www.gfcdigital.gr/gfc/11163index.html?locale=el&l1=movie&id=11163