Σημειωματάριο για τον Εμφύλιο και τον Κινηματογράφο

Περιηγηθείτε στις σελίδες του για να βρείτε

- ταινίες που αναφέρονται στον ελληνικό Εμφύλιο (1946-1949)

- κριτικές παρουσιάσεις των ταινιών

- συνεντεύξεις των σκηνοθετών και άρθρα για το έργο τους

- στοιχεία για την ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου, από το 1906 μέχρι σήμερα

- κείμενα για τη σχέση Ιστορίας και Κινηματογράφου

- αναφορές στη διαδικασία παραγωγής μιας ταινίας και τους παράγοντες που διαμορφώνουν το τελικό αποτέλεσμα


- βιβλιογραφία για τον Εμφύλιο, για τον ελληνικό κινηματογράφο, για την αξιοποίηση των φιλμ μυθοπλασίας ή τεκμηρίωσης στη διδασκαλία της Ιστορίας

Τετάρτη 1 Δεκεμβρίου 2010

Βασιλική, 1997, Β. Σερντάρης



Σκηνοθεσία -Σενάριο: ΣΕΡΝΤΑΡΗΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ
Είδος: ΜΕΓΑΛΟΥ ΜΗΚΟΥΣ, ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ, ΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ, ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ
Δ/ντής Φωτογραφίας: ΒΙΣΚΑΔΟΥΡΑΚΗΣ ΑΓΓΕΛΟΣ
Μοντάζ:ΡΑΥΤΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΣΤΑΣ
Ηχολήπτης:VLADICHKI GEORGI, KALOYANOV VLADIMIR
Σκηνογράφος:ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ, YANAKYEV ANASTAS
Ενδυματολόγος:ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ
Μουσική Σύνθεση:ΤΣΑΓΚΑΡΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ  
Παραγωγή: ΠΑΡΑΛΑΞ Ε.Π.Ε., MEDIA STUDIOS , Ε.Ρ.Τ. , ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΙΝHΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ (ΕΚΚ) 
Παραγωγός: ΣΕΡΝΤΑΡΗΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ 
Διάρκεια: 124΄

Σύνοψη της υπόθεσης[1]:
Ορεινή Ήπειρος, σωτήριον έτος 1949, λίγο μετά την ήττα του Δ.Σ.Ε. στο Γράμμο και το Βίτσι. Ο ενωμοτάρχης της περιοχής συλλαμβάνει τη Βασιλική, επειδή μετέφερε τρόφιμα στον αντάρτη άνδρα της. Συγκλονισμένος και γοητευμένος από την ομορφιά της, δεν αντιστέκεται στον πειρασμό και την βιάζει. Λίγο αργότερα φεύγει με μετάθεση για το Βόλο, αλλά επιστρέφει και πάλι για τη Βασιλική. Της ζητάει να τον ακολουθήσει, βεβαιώνοντάς την μάλιστα ότι ο άνδρας της έχει πεθάνει. Ο τόσο δυνατός έρωτάς του για μια γυναίκα αντιφρονούντος κομμουνιστή γίνεται αιτία να αποταχθεί απ’ τη χωροφυλακή κι έτσι αναγκάζεται να καταφύγει στην Ξάνθη. Παντρεύεται τη Βασιλική και προσπαθεί να βρει χρυσάφι στο Όρος Παγγαίο. Όμως τα πράγματα δεν πάνε κατ’ ευχήν. Μετά το θάνατο του συνεταίρου του σε ατύχημα και την άρνηση των ομοϊδεατών του να τον βοηθήσουν να ανοίξει ορυχείο, αναγκάζεται να ζητήσει τη βοήθεια ενός καπνέμπορα, ανθρώπου με δεσπόζουσα κοινωνική θέση στην περιοχή. Όταν ο τελευταίος –ο οποίος στο μεταξύ έχει κάνει ερωμένη του τη Σμαράγδα, την κουνιάδα του Λεωνίδα– τον προδίδει, ο Λεωνίδας τον σκοτώνει, υπογράφοντας έτσι και τη δική του οριστική καταδίκη. Η Βασιλική και η αδελφή της παίρνουν τα λιγοστά υπάρχοντά τους και επιστρέφουν στο χωριό τους.

 [1] http://www.tainiothiki.gr/v2/filmography




Η ταινία στηρίζεται σε πραγματικά γεγονότα, αφηγούμενη την ιστορία ενός «παράταιρου» ζευγαριού, της Βασιλικής, συζύγου ενός σκοτωμένου αριστερού αντάρτη στον Εμφύλιο και του Λεωνίδα ενός από τους διώκτες του, αξιωματικού της Χωροφυλακής, που αφού βιάσει και βασανίσει τη γυναίκα, στη συνέχεια την ερωτεύεται παράφορα.
Φαίνεται ότι από τη μεριά της –από μια χρονική στιγμή κι έπειτα, τουλάχιστο- ο έρωτας ανταποδίδεται. Ξεκινούν, έτσι, μια οδύσσεια ζωής, ψάχνοντας να βρουν τόπο να τους δεχτεί, ανθρώπους να συναναστραφούν, δουλειά για να ζήσουν.
Η ατμόσφαιρα της εποχής περιγράφεται με ζοφερά χρώματα. Η ίδια η αρχή αυτής της σχέσης είναι οδυνηρή: γεννιέται στο κελί της χωροφυλακής, πάνω από το κομμένο κεφάλι του πρώην συζύγου, μαζί με τον εξευτελισμό του ανθρώπινου όντος που γίνεται βιαστής και το μίσος που προκαλεί στο θύμα του.  Οι πρώτες φράσεις που ανταλλάσει το «ζευγάρι» είναι απειλές και βρισιές. Αντίστοιχα τους αντιμετωπίζει ο περίγυρός τους, όταν θα θελήσουν να ζήσουν μαζί. Αυτή είναι «συμμορίτισσα», «κόκκινη» κι οι συνάδελφοι του Λεωνίδα του υποδεικνύουν «εμείς αυτές, τις γαμάμε και τις πετάμε». Η οικογένειά του πάλι αισθάνεται στιγματισμένη με την ερωτική επιλογή του γιου της. Αλλά κι από τη μεριά της Βασιλικής, οι αντιδράσεις είναι παρόμοιες. Μόνο που εκεί, τις λειαίνει η φτώχεια κι η δυσκολία επιβίωσης. Άλλωστε οι δικοί της –φτωχοί αγρότες, κυνηγημένοι για τις πολιτικές τους «επιλογές»- δεν έχουν τη δυνατότητα να κάνουν και πολλά πράγματα.
Οι δυο τους μένουν έρμαια στα χέρια της εξουσίας όπως ακριβώς ολόκληρη η Ελλάδα της εποχής: παράπλευρα στην κεντρική ιστορία, συναντάμε τον τρόμο που σκορπά το Κράτος κι οι λειτουργοί του αλλά και την ασυδοσία με την οποία κινείται. Όσοι υπήρξαν ή βοήθησαν «συμμορίτες» δε βρίσκουν τόπο να σταθούν. Συλλαμβάνονται, φυλακίζονται, εξορίζονται. Στιγματίζονται αυτοί κι όσοι διατηρούν οποιαδήποτε σχέση μαζί τους. Ο αγροτικός πληθυσμός προλεταριοποιείται βίαια, συνωστιζόμενος στις πόλεις με άθλιες συνθήκες ζωής και δουλειάς. Βασιλεύει η διαφθορά, σε πρότυπο αναδεικνύονται οι πρώην μαυραγορίτες, οι καταπατητές, οι συνεργάτες της εξουσίας, οι πολιτικάντηδες κι οι πελάτες τους.
Οι ήρωες μάταια ψάχνουν την ευκαιρία που θα τους σώσει. Οι πρώην φίλοι του Λεωνίδα χάνονται ή τον εκμεταλλεύονται για να τον παρατήσουν στη συνέχεια. Οι επιχειρήσεις του αποτυγχάνουν και τα σχέδιά του υποκλέπτονται από τον υποτιθέμενο συνεταίρο του. Ανερχόμενος βιομήχανος αυτός, με στενές σχέσεις με την εξουσία, χάρη στις οποίες και την πονηριά του αρπάζει την «επιχείριση» του Λεωνίδα μέσα από τα χέρια του. Η προδοσία αυτή, φορτισμένη ακόμη περισσότερο από την ανακάλυψη της σχέσης που διατηρεί ο μεσήλικας βιομήχανος με τη νεαρή αδελφή της Βασιλικής, οδηγεί τον ήρωα στο φόνο και την τελική του καταστροφή, ενώ η Βασιλική επιστρέφει στο χωριό μαζί με τη μικρή αδελφή της.
Η ταινία αποσκοπώντας στην πραγμάτευση ενός ανθρώπινου δράματος, αποπειρώμενη να παρουσιάσει τη μάχη του συναισθήματος με κάθε κοινωνικό εμπόδιο, μάχη που γίνεται όλο και σκληρότερη καθώς στο αρχικά «βέβηλο» ζευγάρι αντιπαρατίθενται ανθρώπινες απαγορεύσεις και φυσικές  αντιξοότητες, ασχολείται ουσιαστικά και με το ιστορικό και κοινωνικό περιβάλλον, υφαίνοντας πειστικά τη χώρα που προέκυψε μετά τον Εμφύλιο. Από τα υφάδια της ξεγλιστρούν τόσο οι απαρχές του όσο και πολλά από τα τεκταινόμενα αυτού του πολέμου, που υπήρξε καταστροφικός -όχι μόνο στη διάρκειά του- αλλά και συνέχισε να επηρεάζει τις ζωές των ανθρώπων για πολλές δεκαετίες μετά.

3 σχόλια:

  1. Εξαιρετική η κριτική σας, αλλά στο ξεκίνημα υπάρχει ένα χονδοειδές λάθος. Στο Γράμμο και στο Βίτσι δεν ηττήθηκε ο ΕΛΑΣ. Ο ΕΛΑΣ διαλύθηκε το 1945, με τη συμφωνία της Βάρκιζας. Στον εμφύλιο ηττήθηκε ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας (ΔΣΕ).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. κι επισης το κομμενο κεφαλι δεν ηταν του συζυγου της, αυτος ειτε εφυγ ε στην Αλβανια ειτε μαθαινει οτι σκοτωθηκε αργοτερα

    ΑπάντησηΔιαγραφή